Chùm thơ song ngữ Trần Đức Dân

Vài nét về tác giả:

Trần Đức Dân, là một người sáng tạo, một nhạc sĩ, nghệ danh Tek-káu, có kênh Youtube của riêng mình với tên “Tek Káu Improvisation”, hiện sống ở Gia Định, Cao Hùng, Đài Loan. Anh tự sáng tác, viết nhạc, viết lời, một mình biểu diễn (one – man band). Sáng tác thơ hay nhạc, viết hay đàn, anh đều dùng tiếng Đài, với anh, tiếng Đài là suối nguồn vô tận của cảm hứng.  

Từng đạt: 

• Giải nhì cuộc thi “Văn học Tá-káu về thơ tiếng Đài” năm 2021 với tác phẩm “Chí khí loài cỏ dại”

• Top 12 tác phẩm trong album Southmusic Taiwanese songs năm 2022 với tác phẩm “Không tự nguyện ngồi chờ chết”

• Giải nhì cuộc thi “Thơ tiếng Đài về nhà thơ, công tố viên Vương Dục Lâm” năm 2023 với tác phẩm “Sứ mệnh của chúng ta”

• Top 6 giải “Sáng tác văn học thành phố Cao Hùng” năm 2023 với tác phẩm “Biển Gia Định quê tôi”

• Giải bình chọn cuộc thi “Thơ tiếng Đài về nhà thơ, công tố viên Vương Dục Lâm” năm 2024 với tác phẩm “Làn sóng của tự do”

Trân trọng giới thiệu 3 bài thơ của tác giả Trần Đức Dân với ngôn ngữ Việt – Đài (trong phần tiếng Đài có một bài ký âm Hán tự và 2 bài ký âm Latin).

(Bản tiếng Việt do dịch giả Thái Thị Thanh Thủy chuyển ngữ từ bản tiếng Đài)

Chí khí loài cỏ dại

(Giải nhì giải “Văn học Tá-káu về thơ tiếng Đài” năm 2021)

Hy vọng chí khí của chúng ta như loài cỏ dại

Bất kể người ta dẫm đạp, người ta nhổ bứng đến cỡ nào

Thì cũng mọc lại rất nhanh

Và càng mọc lại càng mạnh

Nói đến loài cỏ dại có chí khí

Chắc chắn không phải chỉ có một cọng cỏ mà thôi

Khi cỏ dại đang đoàn kết đấu tranh phản kháng kẻ địch tấn công

Tuyệt đối không để trong nội bộ loài cỏ dại 

Lại đi phản đối sự kiên trì, dội gáo nước lạnh vào mình chúng

Lại nói hộ cho kẻ địch, lại dẫn đường cho kẻ địch

Thậm chí còn làm cỏ dại mềm lòng nhụt chí, bảo rằng:

Sự cố gắng của chúng mày chẳng có nghĩa lý gì, dù sao hay sớm muộn gì cũng chết 

Nói như kiểu chúng không phải cũng là cỏ dại vậy

Nếu mà loài cỏ quái thai này là có thật

Cỏ dại cũng hiểu rất rõ, 

Tụi nó là loại cỏ hèn, không cùng một loài cỏ với nhau

Cỏ dại cũng hiểu rất rõ,

Đã là không cùng loài

Thì lời ong tiếng ve của tụi chúng vì sao lại ảnh hưởng đến bản thân 

Đương nhiên, nếu loài cỏ này thâm nhập vào làm nội gián thì hết cách

Và cỏ dại cũng hiểu rất rõ thêm điều này

Một khi từ bỏ phản kháng thì cuộc đời cũng chấm dứt từ đây

Bị tùy ý giết chết điều này trước nay chưa hề có trong lựa chọn

Cỏ dại không vì người ta bón phân tưới nước mà chịu lép vế một bề 

Loại cỏ hèn nếu không có được phân bón do kẻ thù cung cấp thì không sống nổi  

Chịu môi trường thiên nhiên đào thải cũng là chuyện đương nhiên thôi

Nhưng chí khí loài cỏ dại cũng không phải chỉ dành riêng cho loại cỏ nào

Bất kể kẻ ức hiếp mình là ai

Bất kể có ai ức hiếp mình hay không 

Cỏ dại vẫn tiếp tục mọc lên, vẫn ngang nhiên trưởng thành

Vì sao nhỉ?

Phải chăng vì chí khí là để phòng bị chống kẻ thù trong tương lai?

Giống như chí khí loài cỏ dại, mọc và lớn nhanh chính là để tự bảo vệ mình?

Thực ra đều không phải

Không phải vì để đối kháng điều gì mà mới có chí khí

Giống như cỏ dại trưởng thành cũng không phải vì điều gì đặc biệt cả

Mà vốn là vì chính bản thân

Bởi vì có chí khí

Vốn là điều tự nhiên, vốn là lẽ đương nhiên

陳德民——野草的志氣

2021臺語新詩組——優選獎 

希望咱的志氣親像野草

毋管捌人按怎踏、按怎 phut

真緊就會發轉來

而且愈來愈強

講著有志氣的野草

絕對不是干焦一 tsâng 爾

野草作伙咧 té-khòng 敵人攻擊的時陣

絕對無可能有內部的野草

會反對 in 的堅持、會潑 in 冷水

閣會替攻擊者講話、替敵人 tsàn-siann 

甚至一直唱衰野草講

In 的努力攏無意義、橫直早慢會死

袂 輸(phang phat) 講伊家己毋是野草

就算真正有這款怪草

野草嘛真清楚

In 絕對是「無 kâng tsâng」的歹草

野草真清楚

既然無 kâng tsâng

捌人的閒話，為什麼咱欲聽來打擊家己？

當然，若是遐的歹草是滲透入來做內賊的就無話講

野草閣真清楚另外一件代誌

一旦放棄 té-khòng 命就干焦到遮

任人 thâi 從來無佇選擇內底

野草嘛袂因為有人捌 iā 肥予伊就任人割

無提歹人提供的肥料就活袂落去的爛草

去予大自然判出局嘛是應該的爾

毋過野草的志氣毋是針對 in 爾

毋管欺負咱的是誰人

毋管當下敢有欺負咱的人

野草攏會繼續發、無客氣的繼續成長

為著啥 ?

敢是因為志氣是為著防備未來的敵人？

親像野草的志氣是發來欲保護家己？

其實攏毋是

毋是為著對抗啥物代誌才來有志氣

親像野草的成長嘛毋是為著啥物特別的代誌

本底就是為著家己

因為有志氣

本底就是自然的代誌

***

Sứ mệnh của chúng ta

(Giải nhì cuộc thi “Thơ tiếng Đài về nhà thơ, công tố viên Vương Dục Lâm” năm 2023) 

Kiếm tiền phải dựa vào hai bàn tay, đừng dựa vào hai đầu gối

Đừng nghe những lời khiêu khích xúi giục của bọn nội gián

Nếu tham lam phần kẻ địch ra giá cho sự tự do của chúng ta 

Lợi tức sẽ phải trả bằng tương lai của con cháu

Đợi đến ngày ấy, đám gian tế đã lên máy bay đến 

“thế giới Tây phương cực lạc” từ rất sớm rồi!

Chỉ còn lại chúng ta hứng chịu sự thống trị bá quyền

Đầu hàng xong, vẫn phải đối mặt với chiến tranh

Hòa bình không thể dựa vào việc đất nước bị tấn công hạ vũ khí mà thực hiện

Chúng ta không có thời gian để né tránh và sợ hãi

Tụi lường gạt đầy mồm chuyện chính nghĩa, thế mà vẫn rất nhiều người bỏ phiếu cho chúng

Không có ai để ý đến công bằng chính nghĩa gì gì

Hai cách đánh giá ăn ngang nói ngược mặc chúng ta sống chết

Người tự cho mình thông minh là người ngốc nhất

Người tự cho mình giỏi giang là người ngớ ngẩn nhất

Người giả bộ trung lập là người tồi tệ nhất

Lại còn muốn dùng màu sắc tinh tế nhất để che đậy sự nhơ nhuốc của mình

Đánh cắp nhân danh Đảng dân chúng Đài Loan để dễ bề lừa gạt

Đừng làm một con ruồi thích ăn mật ngọt

Để rồi bị dụ dỗ rơi vào cạm bẫy của người ta

Tình nguyện làm một con kiến cần cù chăm chỉ

Chúng ta từng bước từng bước cùng nhau đi

Tinh thần đoàn kết sẽ không ai thắng nổi chúng mình

Chim bị nhốt trong lồng cười chim sống trong rừng không được ăn no 

Lợn trong chuồng cười lợn sống trên núi gầy nhom gầy nhách

Giá trị của sinh mệnh không nên chỉ là lượng nặng của nhiều cân thịt 

Cần cù chân thật, sinh sống nơi mảnh đất nuôi nấng mình lớn khôn

Đáng bao nhiêu tiền, không phải là điều quan trọng duy nhất

Từ hơn bảy mươi năm trước đã bắt đầu

Có rất nhiều tầng lớp tinh anh đã hy sinh 

Công tố viên lùng bắt tụi tham ô ngược lại bị ám sát 

Rồi lưu vong tha hương

Hay có người bị bắt lên xe rồi từ đấy mất tích

Sau bị giết ở bên ngoài phòng thư viện trường Đại học Đài Loan…

Đếm không xuể những người bị bức hại trên đảo Ngọc

Bầu không khí tự do mà chúng ta hít thở ngày hôm nay

Chất chứa đầy máu xương của bao bậc tiền nhân

Tuyệt đối không bao giờ được lãng quên điều này

Chúng ta không sợ giặc mạnh chỉ sợ bọn giặc trong nhà

Sợ bọn giặc trong nhà

Sợ bọn giặc trong nhà!

Ngòi bút và đầu lưỡi thì không ai cấm được

Sinh ra là để nói ngôn ngữ mẹ đẻ của chính mình 

Đây cũng chính là mảnh đất nuôi nấng mình khôn lớn

Đài Loan vĩnh viễn là ngôi nhà của mỗi một chúng ta

Đừng làm giống súc sinh không chính nghĩa 

Bán đứng nơi đã nuôi nấng bản thân mình

Miệng ăn gạo Đài Loan, chân đứng trên đất Đài Loan

Tìm sao ra lý do phản bội ngôi nhà ấy, đất nước này

Tụi gian tà xấu xa như sâu bọ, chuột chim

Tìm trăm phương nghìn kế để cắn nát cái túi to bự Đài Loan này

Vẻ đẹp của Đài Loan, không có chỗ cho chúng nó đến định giá

Đến một ngày chúng ta nắm giữ quyền ngôn luận 

Viết nên trang lịch sử thuộc chúng ta

Nói lên tiếng nói của lòng mình

Linh hồn của chúng ta vốn dĩ là ở nơi đây

Bút vẽ dùng để vẽ nét đẹp của hòn đảo này

Uống nước Đài Loan, miệng hát vang bài ca Đài Loan

Sáng tác, quay phim, gìn giữ lưu truyền tiếng mẹ đẻ

Dùng tiếng Đài viết thơ, trong thơ ghi lại đời sống của chính mình

Nói tiếng mẹ đẻ phải bắt đầu từ khi còn thơ dại

Dựng nước quãng đường tiếp theo là sứ mệnh của chúng ta.

***

Lán ê tāi-chì

(2023 Tē-jī-miâ “Ông Io̍k-lîm si-jîn kiám-chhat-koaⁿ Tâi-gí-si teng-bûn pí-sài”) 

Thàn-chîⁿ ài khò lán ê siang-chhiú, m̄-thang khò kha-thâu-hu

M̄-thang thiaⁿ lāi-kan ê sái-lōng 

Nā siáu-tham te̍k-jîn tùi lán ê chū-iû chhut ê kè

Lī-sek tō ài iōng kiáⁿ-jî ê bī-lâi lâi hêng

Tán kàu hit ji̍t, hit tīn lāi-kan chá tō chē poe-lêng-ki î-bîn khì 

“Se-hong-ke̍k-lo̍k-sè-kài” ah!

Chhun lán thun-lún pà-khuân ê thóng-tī 

Tâu-hâng liáu-āu, iû-goân ài bīn-tùi chiàn-cheng

Hô-pêng bô khó-lêng khò siū kong-kek ê kok-ka hòng-hā bú-khì lâi si̍t-hiān 

Lán bô sî-kan thang koh siám-phiah kah kiaⁿ-hiâⁿ

Pián-sian-á móa-chhùi chèng-gī, chiok chē lâng kâng-khoán tǹg hō͘ i

Bô lâng chhap-thāi siáⁿ-mi̍h kong-pêng chèng-gī

Siang-bīn phiau-chún koán-thāi lí khì sí

Ké-gâu ê lâng siāng gōng

Ké-khiáu ê lâng siāng khong

Ké tiong-li̍p ê lâng siāng siâ-ok

Koh siūⁿ beh iōng siāng sûn-kiat ê sek lâi àm-khàm ka-tī ê thái-ko

Thau-the̍h Tâi-oân Bîn-chiòng-Tóng ê miâ lâi ké-sian-ké-tak

M̄-thang chò chi̍t chiah ài chia̍h bi̍t ê hô͘-sîn 

Khì hō͘ lâng siâⁿ-ji̍p–khì hām-chíⁿ

Kam-goān chò chi̍t chiah jīn-chin ê káu-hiā 

Lán chi̍t pō͘ chi̍t pō͘ chò-hóe kiâⁿ

Thoân-kiat ê sim bô lâng ē-tàng kah lán piàⁿ 

Koaiⁿ tī láng-á lāi ê chiáu-á chhiò tòa tī soaⁿ-nâ ê chiáu-á chia̍h bē pá

Ti-tiâu lāi-té ê ti chhiò soaⁿ-ti sán-pi-pa

Sèⁿ-miā ê kè-ta̍t bô-eng-kai kan-taⁿ sī bah chhìn tāng ê liōng niā

Kha-ta̍h-si̍t-tē, sêng-tióng tī chhiâⁿ-ióng lán ê thó͘-tē

Ta̍t gōa-chē chîⁿ, m̄-sī ûi-it iàu-kín ê tāi-chì

Tùi chhit-cha̍p-gō͘ tang chêng khai-sí

Tō ū chiok chē cheng-eng hi-seng

Lia̍h oai-ko tian-tó khì hō͘ lâng àm-sat ê kiám-chhat-koaⁿ

Koh ū liû-bông ī-hiong–ê 

Khì hō͘ lâng pa̍k chiūⁿ chhia í-āu tō siau-sit-khì–ê

Sí tī Tâi-tāi tô͘-su-koán gōa-bīn–ê……

Tó-sū téng-bīn, sǹg bē chheng ê siū-hāi-chiá

Lán kin-á-ji̍t só͘ leh suh ê chū-iû khong-khì

Chhiong-móa sian-jîn ê hoeh-bī

Chhian-bān m̄-thang pàng-bē–kì

Lán m̄-kiaⁿ kiông-tek, kan-taⁿ kiaⁿ lāi-chha̍t 

Kiaⁿ lāi-chha̍t

Kiaⁿ lāi-chha̍t!

Pit kah chhùi-chi̍h sī koán bē tiâu–ê

Seⁿ lâi tō-sī beh sú-iōng lán bú-chhin ê gí-giân

Chia tō-sī seⁿ-ióng lán ê thó͘-tē

Tâi-oân sī lán éng-oán ê ke 

M̄-thang chò bô chêng-gī ê cheng-seⁿ

Chhut-bē bat chhiâⁿ-ióng ka-tī ê thó͘-tē

Chhùi chia̍h Tâi-oân bí, kha ta̍h Tâi-oân tē 

Chhōe bô lí-iû hoán-pōe chit ê ke

In hia phái-lâng tō chhin-chhiūⁿ chiù-thâng, niáu-chhí kāng-khoán

Siūⁿ-khang-siūⁿ-phāng beh lâi kā lán Tâi-oân chit ê tōa-pò͘-tē

Tâi-oân ê bí-lē, lûn-bē–tio̍h in hia phái-lâng lâi tēng-kè

Ū chi̍t kang, lán ē chiáng-ak ōe-gí-khoân

Siá sio̍k-î lán ê le̍k-sú 

Hoat-piáu sio̍k-î lán ê sim-siaⁿ

Lán ê lêng-hûn pún-té tō tī chia

Ōe-pit iōng lâi ōe tó-sū ê súi

Lim Tâi-oân ê chúi, chhiùⁿ–chhut Tâi-oân ê koa-si

Siá-chok, phah tiān-iáⁿ, kā lán ê bó-gí thoân-chhut–khì

Iōng bó-gí siá si, si tiong kì-lo̍k lán ê ji̍t-chí

Kóng bú-chhin ê ōe ài ūi kin-á-ji̍t khai-sí

Kiàn-kok ê āu-chi̍t-chām sī lán ê tāi-chì

***

Làn sóng của tự do

(Giải bình chọn cuộc thi “Thơ tiếng Đài về nhà thơ, công tố viên Vương Dục Lâm” năm 2024)

Ban ngày có

Ban đêm cũng có

Làn sóng tự do chưa hề ngừng

Nơi nào có con người nơi ấy có tự do tư tưởng

Nơi ấy có hành động mưu cầu theo đuổi tự do

Cũng như điều có gió là có sóng   

Sóng chưa hề ngừng

Hòn đảo chân tình nhiều thân thiện

Không cho phép kẻ độc tài làm ô nhiễm

Không cho phép bọn cõng rắn cắn gà nhà chà đạp

Chúng ta là những người bảo vệ đảo Ngọc tươi đẹp này!

Không kể bạn nói thứ tiếng nào ngôn ngữ gì

Không phân biệt bạn sinh ra ở đâu

Chỉ cần bạn công nhận đất nước Đài Loan này

Bạn chính là con dân của Đài Loan

Không ai cố tình đi phân biệt

Sóng biển là trai trẻ hay lớp người già

Chỉ cần nhiệm vụ của chúng ta đều giống nhau

Sứ mệnh chung là xây dựng một Đài Loan tự do

Eo biển Đài Loan đã giúp chúng ta chặn lại sự tấn công của rác rưởi

Cái bọn được đằng chân lân đằng đầu

Đương nhiên tại đất nước này chúng không được hoan nghênh

Tiền đồ của Đài Loan không bao giờ đến lượt tụi mày chen vào được

Tương lai của chúng ta tự mình nắm vững tự mình quyết định 

Chúng ta yên lặng, chúng ta miệt mài cần mẫn

Đổ mồ hôi sôi nước mắt trồng trọt mùa màng

Một lòng một dạ gìn giữ nâng niu 

Hạt giống hy vọng đang nảy mầm

Đóa hoa dân chủ bay cùng gió

Nhịp bước mong tiến bộ phấn đấu chưa hề dừng 

Toàn tâm toàn ý nâng cao điều cải cách

Lần này đến lần khác

Đời này qua đời khác

Không kể thời gian là bao lâu

Ngọn đuốc đa nguyên đoàn kết dân tộc chưa hề tắt

Dòng hải lưu hoài chảy

Bên trong tràn đầy ý chí của tự do

***

Chū-iû ê hái-éng 

(2024 “Ông Io̍k-lîm si-jîn kiám-chhat-koaⁿ Tâi-gí-si teng-bûn pí-sài” ji̍p-soán)

Jı̍t-sî ū 

Àm-mî mā-ū 

Chū-iû ê hái-éng m̄-bat thêng 

Ū lâng ê só͘ -chāi tio̍h-ū chū-iû ê su-sióng 

Tio̍h-ū tui-kiû chū-iû ê hêng-tōng 

Chhin-chhiūⁿ ū-hong tio̍h-ū hái-éng 

Hái-éng m̄-bat thêng 

Sûn-chin ê tó-sū 

Put-chún to̍k-chhâi-chiá ê ù-jiám 

Put-chún lāi-sîn thong gōa-kúi ê chau-that 

Lán sī bí-lē-tó ê siú-hō͘-chiá!

Put-koán lí kóng siáⁿ-mih gí-giân 

Bô-lûn lí kám seⁿ tī chia  

Chí-iàu jīn-tông Tâi-oân 

Lí tio̍ h-sī Tâi-oân-kiáⁿ 

Bô-lâng ē tiau-kang khì hun  

Hái-éng sī chia̍h-lāu ia̍h-sī siàu-liân 

Hoâiⁿ-tı̍t lán-ê jīm-bū lóng kâng-khoán 

Sú-bēng tio̍h-sī beh khí-chō chū-iû ê Tâi-oân 

O͘ -chúi-kau thè lán cha̍h–loh lah-sap mı̍h-á ê kong-kek  

Nńg-thô͘ -chhim-ku̍t ê lâng  

Bô-khó-lêng tī chia siū-hoan-gêng 

Lán-ê chiân-tô͘ lûn bē-tio̍h in lâi kí-kí-tu̍h-tu̍h 

Lán-ê bī-lâi chiáng-ak tī lán-ê chhiú-thâu 

Lán tiām-chēng, thâu-lê-lê 

Lâu-kōaⁿ-lâu-khó lâi pò͘-chhân

Téng-chin tì-ì lâi khòaⁿ-kò͘

Tng-teh puh-íⁿ ê bāng 

Bîn-chú ê hoe-lúi sûi-hong-poe 

Kut-la̍t kiû-chìn-pō͘ ê kha-pō͘ m̄-bat thêng 

Choân-sim-choân-ì piàⁿ kái-kek  

Chı̍t-pái koh chı̍t-pái 

Chı̍t-tāi koh chı̍t-tāi 

M̄-koán ke gōa-kú 

To-goân bîn-cho̍k ê hóe-chí mā-bē hoa-khì  

Iûⁿ-liû mā-sī teh lâu 

Lāi-té móa sī chū-iû ê ì-chì